Waar ik 's nachts van wakker lig

Er zijn dingen waarvan je vindt dat je die anders had moeten doen. Vaak is zo’n mening te danken aan verworven inzichten; je weet wat er fout is gegaan. Soms heb je echter een fout gemaakt die je jezelf nooit vergeeft. 

Hoogmoed

Mijn mislukte dissertatie is een voorbeeld van de eerste groep blunders. Mijn promotor raadde mij aan mijn doctoraalscriptie over de industrialisatie van Den Haag uit te bouwen tot een proefschrift, maar daar zag ik niks in. 

Ik wilde de economische theorie toepassen op twee nieuwe tijdreeksen - de fabriekslijsten van Haarlem en Utrecht - en daarbij gebruikmaken van automatisering. Die stond toen nog in de kinderschoenen en was een oorlogsverklaring aan de gebruiker, terwijl mijn kennis van de economie aangevuld moest worden. Ook zou ik mij in de geschiedenis van twee nieuwe steden moeten verdiepen, want daar wist ik niets van.  

Het was een voorbeeld van ongekende zelfoverschatting. Zelfs als ik een genie was geweest, had ik deze opdracht niet kunnen volbrengen. Ik had ook haast om het binnen drie of vier jaar af te ronden, omdat ik nog meer te doen had in mijn leven. Dit megalomane project met with the failure it deserved. 
Op mijn journalistieke carrière heeft dit overigens geen nadelige gevolgen gehad en dat was mijn belangrijkste droom: journalist worden en vervolgens romanschrijver. Ik lig niet wakker van de mislukking van mijn dissertatie. 

IJskoude rivier
Wat mij wel veel nachtrust kost, is de bijna verdrinking van mijn oudste zoon in de Vecht.  Zoals alle peuters was hij voortdurend afgeleid en wij werden ongeduldig. We liepen dus vooruit, in de mening dat hij zou volgen. Toen ik omkeek zag ik dat hij een cassettebandje aan het afrollen was en zich op anderhalve meter van de ijskoude Vecht bevond. Omdat hij achteruit liep, had hij niet in de gaten dat hij de kade naderde. Gelukkig reageerde hij op mijn verzoek om stil te staan.
Uiteraard stond ik klaar om hem na te springen, maar de rivier was troebel en slechts enkele graden boven nul, zodat ik na vijf minuten vergeefs zoeken ook zelf ten onder zou zijn gegaan.

Volop excuses
Er waren volop excuses, zoals er bij dit soort ongelukken altijd zijn. Mijn schuld was echter duidelijk en daarmee zal ik moeten leven en dat is een stuk moeilijker dan leven met een half voltooid proefschrift. Er gaan jaren voorbij dat ik er niet aan denk, laat staan dat ik uit de slaap wordt gehouden. Maar het bijna ongeluk van mijn oudste zoon laat mij niet los.

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Een anonieme maar sterke wrok

Ik kan mensen haten om wat ze mij hebben aangedaan. Die mij hebben gepest en vernederd en mijn schooltijd tot een hel gemaakt. Wat zij precies hebben gedaan ben ik echter vergeten, evenals hoe ze heetten.

Hardnekkig links

Aan de basisschool heb ik alleen maar slechte herinneringen. Ik was voor die tijd een dikkertje en bovendien de kleinste van de klas en dus een voorwerp van pesterijen. Bovendien had ik het gevoel dat ik een mislukkeling was, die ieder jaar bij vergissing overging. Ik had steevast een onvoldoende voor schrijven, omdat ik linkshandig ben, een eigenschap die in de jaren vijftig niet werd onderkend. Mijn trage pogingen om rechts te schrijven, werden gezien als uitingen van onwil en koppigheid, ook als ik even moest nadenken voordat ik met de juiste hand, de rechter, een kruisje sloeg. Dat je hersens anders in elkaar zaten dan bij de meeste mensen, dat was de katholieke broeders onbekend - en mij ook. Nooit kreeg ik plaatjes of stempeltjes, hoe goed ik mijn werk inhoudelijk ook deed.

Juf in de deur
De laatste twee groepen ging ik naar een nieuwe school, die moderner was en waar jongens en meisjes in dezelfde klas zaten. Ook hier vond ik geen enkele aansluiting, zodat ik in de pauze op het muurtje bij de schoolingang zat en een boekje las.
Bovendien werd ik de inzet van een conflict tussen het hoofd van de school en de onderwijzers. Het ene moment zou ik de hoofdrol spelen in de schoolmusical en het volgende moment was ik figurant. Ik werd in de achtste groep (dat heette toen de zesde klas) niet in de VWO-klas toegelaten - de juf stond in de deuropening om mij de doorgang te belemmeren -, zodat ik in de klas die voorbereidde op lagere kantoorbanen terechtkwam. Gelukkig was daar een juffrouw met ambitie die mij bijles gaf, zodat ik uiteindelijk toch toelatingsexamen voor het gymnasium kon doen, op dezelfde school waar mijn broer zat.

Valse start
Mijn gymnasiumloopbaan begon slecht: het eerste jaar ging ik over met twee taken en het tweede sloot ik af met alleen maar onvoldoendes, behalve voor geschiedenis. Daarvoor had ik een acht, een cijfer dat ik sindsdien nooit meer gehaald heb, wat tijdens mijn studie geschiedenis verbazing wekte bij de andere studenten. Zij hadden op hun middelbare school zonder uitzondering voortdurend een acht voor geschiedenis, of hoger. 
Ik moest de tweede klas opnieuw doen, wat mij deze keer geen probleem opleverde. Ik haalde goede punten, kreeg vrienden en werd de langste van mijn nieuwe klas. Eén keer  probeerde iemand mij de pesten, maar met een vuistslag op de kin maakte ik daar een einde aan. De slag was zo hard dat ik ontvelde knokkels had, maar sindsdien werd ik nooit meer geplaagd. Zijn naam ken ik nog.

Blinde haat

Ik heb dus volop reden om te haten en ik voel die haat ook geregeld. Maar tot wie was die haat nou gericht? De ergste kwelgeesten heb ik uit mijn geheugen gewist als oninteressante lui. En met de overige klasgenoten had ik nauwelijks contact. Mijn herinneringen aan school beginnen pas in de tweede klas van het gymnasium toen ik was blijven zitten en een beetje om mij heen begon te kijken.

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

 

De tropen lokken in de lente

Nu de lente in de lucht zit, moet ik vaak aan de tropen denken. Niet dat ik verwacht dat Global Warming de temperatuur hier tot boven de 40° zal opstuwen; het zijn de zonnige ochtenden vol belofte die mij doen denken aan veel zuidelijker streken. 

Beloftevol
Het meest veelbelovend waren de ochtenden in Indonesië. Ze waren fris maar aangenaam,   zonder een spoor van kou. Een milde ochtendwind vulde de lucht met een paradijselijke geur en hoewel je wist dat binnen 2 uur de zon genadeloos zou schijnen en de hitte niet te harden zou zijn, was het nog niet zover en leek het zelfs onwaarschijnlijk dat het zo ver zou komen. Het was zonnig, maar zoals op veel plaatsen in de tropen was het geen bijzonder mooi weer. Af en toe viel er zelfs een regenbui maar het was warme regen zodat hij nauwelijks verkoelend was. 's Avonds zakte de temperatuur niet merkbaar of wij gingen te vroeg naar bed om voorbereid te zijn op weer een ochtend die zwaar was van geur en beloftes, die niet werden nagekomen.

Geweld
Het ideale weer leerde ik kennen in Mali in West-Afrika. Een brede strook van het land wordt bevloeid door de Niger zodat het daar betrekkelijk groen is, temeer omdat de rivier periodiek overstroomt en het land vlak is. De zware ochtendgeur ontbrak, maar het was stralend weer, een zon scheen iedere dag en de hele dag. De zon beukte net zo genadeloos op ons neer als in Indonesië, maar de lucht was droog, wat het zonnegeweld goed te verdragen maakte. Het was gewoon mooi weer iedere dag, met een welkome afkoeling in de avond, die vroeg viel. Niet dat de inwoners nachtdieren waren, al weet ik dat niet zeker, omdat de verlichting beperkt was tot een olielampje dat sommige mensen met zich mee droegen als ze uitgingen. 

Na de voltooiing van dit blog zie ik dat het weer betrokken is. Het zal waarschijnlijk gaan regenen. We gaan kijken of we aan de Riviera op vakantie kunnen, zon gegarandeerd.

(eindredactie: Cécile Sanders)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Je moet leven met je plaats in het gezin

Een van de dingen waarmee jonge mensen in het reine moeten komen is hun positie in het gezin. Verzet hiertegen is zinloos. Je wordt geboren als jongste of oudste of ergens daar tussenin en zo sterf je ook. Je weet de volgorde, wie ouder is dan wie, altijd.

 

Middelste
Ik ben zelf geboren twee jaar na mijn oudste broer. Vijf jaar na mij zag mijn jongste broer het levenslicht. Tot hij eindexamen deed, was ik veel met de oudste bezig. Hij wist alles beter. Hij was ook slimmer dan ik. Dat heb ik altijd erkend.
Met de jongste had ik intensief contact toen we allebei kinderen kregen, kort na elkaar. We zijn sindsdien uit elkaar gedreven, waarbij zijn vertrek naar het buitenland niet hielp, maar de oorzaak dieper lag. Dat hij zich niet serieus genomen voelt, dat was het eigenlijke probleem.

Valkuil  
Ik heb zelf drie biologische kinderen, allemaal zoons, net als het gezin waar ik uitkwam. Pas later heeft onze dochter zich als oudste kind toegevoegd.   

Nu blijkt dat de geschiedenis zich herhaalt. Veel jongste kinderen in gezinnen hebben dat gevoel. “Het gaat er niet om dat wij niet aan het woord komen,” zei mijn  jongste zoon. “Het is mijn gevoel dat erkend moet worden." Dat er een hiërarchische structuur bestaat, daar valt niks aan te veranderen. Dat moet erkend worden, dat is het begin van serieus genomen worden.”

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

 

TV-films vertellen wél een verhaal

Huishoudelijk werk doe ik heel weinig omdat ik vaak fouten maak met scherven die ik niet op kan ruimen tot gevolg. Lang lezen kan ik niet omdat mijn ogen gaan tranen. Dus zit ik veel televisie te kijken en ik moet zeggen dat het de avond vult.

Russisch gevaar
Informatieve programma's bekijk ik zelden. De talrijke talkshows zijn oppervlakkig en gevoelig voor de stemming van de dag. Neem Oekraïne. Het is duidelijk dat de Russen die oorlog nooit zullen winnen, omdat ze te zwak zijn. Ze kunnen nooit tegen het westen op met zijn omvangrijke industrieel apparaat. Toch wordt nu veel ophef gemaakt over de Russische oorlogseconomie, alsof een land dat ver achter blijft bij het westen nu ineens naar behoefte drones en granaten kan produceren, alsof er geen corruptie is en alsof er geen hulpmiddelen nodig zijn zoals grondstoffen en machines. Met een procentje extra naar defensie pareert het westen dat moeiteloos. Toch maken mensen zich echt zorgen over de Russische oorlogsindustrie en voeren er gewichtige gesprekken over. Tot we op een gegeven moment beseffen dat de Russen heel inefficiënt zijn in alles wat ze doen.  Behalve olie en gas exporteert het land nauwelijks iets.

De kabinetscrisis is een ander voorbeeld. De oude regering blijft zitten tot zij het heft kan overgeven aan de nieuwe. Het land wordt dus altijd bestuurd, ook in extreme situaties. Op een gegeven moment hebben we een nieuwe regering, over rechts natuurlijk, want dat willen de meeste mensen. Een nieuwe manier om de problemen op te lossen zal er niet komen, dus wordt het een kwestie van prioriteiten stellen.

Mannenzender
Het zal duidelijk zijn: een fan van de publieke omroep ben ik niet. Ik kijk heel vaak naar wat de mannenzender heet, RTL 7. Soms hebben ze goede films. Verder zijn er actiefilms, waarin er geschoten wordt of mensen lopen voor iets weg. Het is meteen spannend en aan het eind winnen de goeden.  Misdaad is ook aantrekkelijk. Niet alleen omdat er recht wordt gedaan, maar ook omdat de boeven kansloos zijn. De manier waarop bijvoorbeeld bloedsporen gevonden worden met een speciale zaklantaarn. Dan weet je onmiddellijk dat de boeven ’t haasje zijn, want ze hebben overal sporen achtergelaten.

Het is allemaal heel overzichtelijk en een echt verhaal. En dat is wat ik tegen de publieke omroep heb. Ze vertellen niet het hele verhaal, om het spannend te maken. Inhoudelijk stelt het niet zoveel voor en dan prefereer ik een écht spannend verhaal.

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

  

Toch net een goed mens

Ben ik eigenlijk een goed mens geweest?  Tot nog toe, want ik weet niet wat voor kwaad ik de komende paar jaar nog zal aanrichten. Misschien word ik wel verbitterd en boos en ben ik voor mijn omgeving niet te genieten. Tot dusver slaag ik er meestal in prettig gezelschap te zijn. Soms neemt woede bezit van mij, maar dat is relatief uitzonderlijk.

Anti-liegbeleid
Aan mijn opvoeding heeft het niet gelegen. Liegen was een doodzonde en ook huichelen werd afgekeurd. Beloftes moest je gestand doen. Soms moest je onder dwang een loopje nemen met de waarheid, maar dat waren uitzonderingsgevallen. Ook in de verhouding met mijn vrouw en mijn vrienden voerde de waarheid de boventoon. Een enkeling loog structureel, maar die leugens waren doorzichtig of onbelangrijk.

Waarheden
In mijn werk als journalist heb ik natuurlijk veel leugens opgeschreven, maar het was mijn taak om weer te geven wat er gezegd werd. Mijn oordeel over het waarheidsgehalte was irrelevant. Er zijn weinig beroepen waarin de waarheid gesproken wordt en niets dan de waarheid. Vaak weet je niet of iets waar is, omdat je uit moet gaan van bepaalde feiten en je moet aannemen dat die kloppen.

Aparte bank
Een apart geval was toen ik op de afdeling public relations werkte en gedwongen was een beeld van de toestand van het bedrijf te schetsen wat niet helemaal in overeenstemming was met de werkelijkheid. Liegen deed ik niet maar de waarheid spreken ook niet en ik was heel goed in A zeggen op zo'n manier dat je B las. Ik kan dat werk relativeren, maar evengoed ben ik er niet trots op.

Minder lachen
Ik ben niet trots op mijn leven en geloof niet dat de wereld veel gemist heeft als ik er niet geweest was. Maar wacht, mijn humor had ook niet bestaan en de mensen hadden minder gelachen. Misschien helpt dat me over de streep en doet me belanden bij de goede mensen.  

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

 

Ouders tasten in het duister

Als ouder weet je niet veel van je kinderen. In het dagelijks gebruik weet je wel wie druk is en wie af en toe een duwtje in de rug nodig heeft, maar je hebt geen idee van de normen in de klas bijvoorbeeld. Of buiten de klas. 

Aannemelijk

Ik neem aan dat ze niet bewust dingen voor mij achterhouden, maar ik heb geen idee wat voor hen zo vanzelfsprekend is dat ze het niet benoemen. Ik neem aan dat ze eerlijk en open omgaan met hun partners, vrienden en collega’s, maar weten doe ik dat niet. Ik neem aan dat ze hun hart kunnen luchten bij hun vrienden, maar misschien is dat helemaal niet zo. Ik weet alleen hoe ze met mij omgaan en dat is heel liefdevol en behulpzaam. Ik neem aan dat ze tegenover andere mensen ook zo zijn. Daar zou ik me wel eens erg in kunnen vergissen. De ouders in het boek van Herman Koch Het diner (2009) dachten ook het beste van hun kinderen, maar dat bleken monsters te zijn.

Toevallig

Herman Koch beschrijft ouders die geconfronteerd worden met een moord die door hun kinderen is gepleegd. Ze komen er toevallig achter, doordat hun pleegkind hun zoon ermee chanteert om zo op een eenvoudige manier een scooter te bemachtigen. De pleegzoon wordt echter door de zoon en zijn medeplichtige neef vermoord en hun moeder zorgt prompt voor het alibi. De schrijver speelt in op onze vooroordelen want de eerste vermoorde is een thuisloze die ligt te slapen in een telefooncel, terwijl het adoptief kind uit Afrika komt en zichtbaar geen biologisch kind is van de ouders. 

Zwaar belang

Natuurlijk weegt het belang van de kinderen zwaarder dan wat dan ook. Ik kan de vraag naar de laakbaarheid van het gedrag van de moeder en de vader niet beantwoorden. Als je  in een dergelijke situatie komt, stel je heel andere prioriteiten dan het naleven van de wet.  

Ik weet dat ik van de kinderen hou en dat ik een vergaande zorgplicht heb om hen gelukkig te maken of althans vervuld van zingeving. ik zou hen beter willen leren kennen. 

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

 

Ik geloof in een soort hemel

Ik geloof in het hiernamaals. Hoe dat eruit ziet weet ik natuurlijk niet, maar er zijn meer dingen onvoorstelbaar. Zoals dat het heelal uitdijt sinds de oerknal, terwijl het logisch is dat die expansie zou vertragen. En wij leerden op de middelbare school dat alle elementen bestonden uit drie soorten kerndeeltjes: protonen, elektronen en neutronen. Dat blijkt allemaal heel wat ingewikkelder te liggen. Zo is het begrip kerndeeltje achterhaald, doordat  sommige deeltjes op twee plaatsen tegelijk zijn, terwijl andere alleen bestaan als ze bewegen.

Modern
Het hiernamaals is iets betrekkelijk nieuws: in het Oude Testament komt het niet voor. Voor mensen met een statische levenswijze ligt continuïteit voor de hand. Voor wie zijn voorouders onder de drempel van zijn huis begraaft en hetzelfde land bewerkt als zij, vloeien verleden, heden en toekomst in elkaar over.

Ook de universele God voor alle mensen bestond nog niet. Er waren alleen nationale goden. Andere volkeren waren rivalen of vijanden. Zelfs degene die in een hemel geloofde, wilde deze niet delen met heidenen en ketters.
De hemel waarin ik ben opgevoed was alleen toegankelijk voor rooms-katholieken en heidenen die niet beter wisten, omdat ze nooit geconfronteerd waren met het ware geloof.  Verder was de hemel betrekkelijk saai. Je at met een gouden lepel rijstebrij en was verder gelukkig in de aanbidding van God. Spelen was er niet bij.

Saai
Ik geloof nu dat de hemel toegankelijk is voor alle mensen van goede wil. Verder heb ik daarbij het gevoel van thuiskomen en samen zijn, je wordt herenigd met mensen uit je verleden en de toekomst. Zo verwacht ik dat het zal zijn en ik ben niet de enige. Can so many people be wrong? Ja, de geschiedenis geeft genoeg voorbeelden van collectieve verdwazing.  Het voornaamste argument is dat we weinig begrijpen van de wereld om ons heen en dat dus alles mogelijk is. 

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Een kwestie van geluk

Je zit er op te wachten als je naar een romcom kijkt. Het moment dat de monden bij elkaar komen. En dan weet je: het geluk is daar.

Onvoorspelbaar
Uiteraard is het zo dat kussen fijn is en liefde blij maakt, maar als je in je geheugen geluksmomenten zoekt, vind je niet in de eerste plaats de voor de hand liggende  vreugdevolle momenten zoals de eerste kus of de ontmaagding van de geliefde. Kennelijk is er op die momenten teveel dat de geest bezig houdt. Doe ik het wel goed? Is dit het juiste moment om te tongen? Doe ik haar pijn? 

Hetzelfde geldt voor veel momenten waarop je een stap voorwaarts zet. Bij de uitreiking van de diploma's van de middelbare school -  mij was per telefoon meegedeeld dat ik tot de geslaagden behoorde -  zat ik zo zenuwachtig te roken dat ik de neiging had om een sigaret op de steken terwijl ik er al een in mijn mond had.

Olijven
In mijn geest zoekend naar geluksmomenten kwam ik allereerst op mijn eerste liftreis naar Italië. Het zomerweer liet op zich wachten en op de Brennerpas mistte het constant en regende het geregeld. Aan de zuidkant van de pas was het weer niet beter dan aan de noordkant, zodat ik ontevreden ging slapen. Ik ontwaakte echter in de volle zon in een romantische olijfgaard die ik alleen in het donker had gezien en waarvan ik niet besefte hoe exotisch die was. Een diep geluksgevoel trok door mijn lijf.

Den Haag
Dat moment in Italië valt nog te verklaren als een ogenblik van opluchting.  Een ander geluksmoment dat mij sterk voor ogen staat, was een wandeling die ik maakte met twee vrienden. Het was in Den Haag en we liepen over een brug naar het centrum en ik was gelukkig zonder dat er een bijzondere reden voor was. De zon scheen en een van mijn vrienden had een paarse trui aan die hem heel goed stond, zoals ik constateerde. Verder gebeurde niets, behalve dat we over de Koninginnegracht liepen. Toen trok de boekhandel aan de overkant van het water mijn aandacht en verdween het geluksgevoel. 
Het is dus duidelijk. De zaken die ons levensgeluk bepalen, leveren ons niet die momenten van geluk die we daarvan verwachten. Geluksmomenten staan daar los van en komen als een prettige verrassing. 

(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam 

Voorspellen is het probleem

Voorspellen is moeilijk, zeker waar het om de toekomst gaat, zei de Engelse premier Winston Churchill (1940-1945). Niet alle voorspellingen geven een getrouw beeld van de toekomst en zijn alleen bedoeld om gerust te stellen. We kennen allemaal de beelden van een zwaar gewonde tegen wie geruststellend wordt gezegd ”you're gonna be alright,” hoewel dat duidelijk niet zo is. 

Leidend boek
Voorspellen is eenvoudig voor wie gelooft in de bijbel of een ander heilig boek dat verleden heden en toekomst beschrijft. Het werd ingewikkelder toen de mensen het boek bevestigd wilden zien in de realiteit van alle dag. Sommige optimisten dachten dat dit kennis was die we geleidelijk zouden opbouwen. Als we eenmaal het heden volmaakt begrepen dan was de toekomst ook een open boek. Zeker sinds de verrassende opkomst van internet is deze blijmoedige visie uit de mode geraakt. De alomtegenwoordigheid van deze informatietechnologie konden we niet voorzien.

Iets zeggen
Toch kunnen we wel iets over de toekomst zeggen, omdat wonderen erg zeldzaam zijn. Zo is het mogelijk dat partners in een vastgelopen huwelijk na jaren de weg naar het geluk vinden, maar die kans is niet erg groot. Ook de kans op grote rijkdom is niet zo groot, al heb ik twee kinderen die meer verdienen dan ik ooit voor mogelijk had gehouden.

Mutatis mutandis geldt dit ook voor toekomstige kleinkinderen. Zij kunnen medische afwijkingen hebben, die een normale opvoeding (en indeed een bevredigend leven) onmogelijk maken. De kans daarop is echter niet zo groot. 

Gruwelluw
Ook afzichtelijke armoede of een situatie van oorlog zal de komende generatie bespaard blijven. Ongetwijfeld zullen ze met Europese militaire expedities te maken krijgen. Met de gruwelen van het slagveld zullen ze niet geconfronteerd worden. 

Ik zie de toekomst dus vol vertrouwen tegemoet, al kan ik die niet voorspellen voor mijn kinderen. Helaas.

 (eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Liever een brief

Ik heb ervan afgezien samen met mijn vrouw een dialoog te schrijven over het voortschrijden van mijn ziekte. Dat wordt toch maar een voorspelbare uitwisseling tussen oude mensen die elkaar goed kennen. In plaats daarvan wil ik mijn kinderen een brief sturen vanuit mijn levenservaring en mijn visie op hun karakter.

Lerende mensen
Raad geven aan je kinderen is echter moeilijk. Allereerst veranderen de omstandigheden snel en wat nu kansrijk lijkt, is over tien jaar een doodlopende weg. Verder leren mensen in de loop van de tijd. Onder andere van hun partner met wie ze samen een leven moeten opbouwen. In die situatie mondt een brief gemakkelijk uit tot een veelheid van irrelevante algemeenheden. Een sophisticated versie van Doe Maars “Poets je tanden, kam je haren, stel je netjes voor en zeg U, U, U”.

Gelul onderscheiden
Aangezien het onmogelijk is om vooruit te blikken, is het misschien het beste om terug te kijken. Tenslotte ben ik op een leeftijd waarin ik belangrijke dingen van onbelangrijke zou moeten kunnen onderscheiden. Afstand tot het verleden hoop ik genoeg te hebben, omdat ik daar niets meer aan kan doen.
Ik probeer de vraag te beantwoorden wat er nodig is om tevreden op je leven terug te blikken als je zo oud bent als ik, dus 72. Hebben ze dan hun best gedaan om een goede ouder te zijn, een goede partner, een goede vriend? Hoe denken ze over de manier waarop ze hun kinderen hebben opgevoed? Wat vinden ze van hun loopbaan, of concluderen ze, dat ze een andere invulling aan hun leven hadden moeten geven - en zo ja: welke? Die vragen zal ik proberen te beantwoorden, zo goed als ik kan, uitgaande van wie zij zien.

Redelijk snel
Aannemend dat ik nog twee jaar in redelijke gezondheid te leven heb, zal ik binnen die periode aan elk van de vier kinderen een persoonlijke brief overhandigen. Er zal gelegenheid zijn tot het stellen van vragen. Maar daarbij hanteer ik het journalistieke beginsel dat alleen feitelijke onjuistheden worden gecorrigeerd.
   
(eindredactie: Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam 

De nalatenschap van vader is niet af

Mijn vader heeft zijn leven beschreven in een lijvig boekwerk, maar die biografie houdt op bij het huwelijk met mama. Wij, de drie kinderen, komen er niet in voor. Jammer. Ik zou graag willen weten wat hij over mij geschreven zou hebben.

Diploma's
Ongetwijfeld was mijn vader heel trots op mij. Ik had het diploma gymnasium alpha en een doctoraalstudie geschiedenis voltooid. Dat vond hij natuurlijk geweldig. Hij had na vier jaar mavo de school verlaten zonder diploma.
Verder had ik een keurige en hoog opgeleide vrouw met wie hij het goed kon vinden en die drie jongens baarde.  Wij woonden mooi in een nette buurt en met financiële kwesties heb ik hem tijdens mijn werkende leven nooit lastig gevallen. Maar toen ik studeerde kreeg ik maar een gedeeltelijke toelage van de staat en daar wilde mijn vader niets van horen, want “alles zit er in, tot vakantie toe”.
Dat hij geacht werd de toelage aan te vullen, ging er bij hem niet in. Ik kreeg van mijn moeder af en toe een tientje mee, alsmede een blik soep en een kilo kaas. Langdurig kroegbezoek behoorde niet tot mijn mogelijkheden en bij bezoek op mijn kamer schonk ik vruchtenwijn in borrelglaasjes. Mijn lage inkomen kon mij weinig schelen. Het was de onrechtvaardigheid in zijn houding die mij stak. Achteraf heb ik daar meer begrip voor gekregen omdat hij een bescheiden salaris had, twee kinderen die studeerden en een vrouw die niet verdiende.

Twijfels
Toch moet hij zich zorgen hebben gemaakt. Mijn start op het gymnasium was dramatisch en ik bleef in de tweede zitten, omdat ik geen voldoendes had, behalve voor geschiedenis. Daarvoor had ik een 8, een cijfer dat ik daarna nooit meer behaalde voor dat vak.
Ook moet hij zich afgevraagd hebben of ik kinderen zou krijgen, want onze generatie stelde dat lang uit. Over mijn loopbaan zal hij zeker in de piepzak hebben gezeten, toen ik mijn dissertatie had afgebroken en in een tijdelijke baan werkte. Toen moest ik plotseling kiezen. Ik kon in vaste dienst treden bij het Centraal Bureau voor de Statistiek. De andere mogelijkheid was een tijdelijk en onderbetaald baantje bij het prille Economisch Dagblad. 
Ik wilde sinds mijn kindertijd journalist worden, dus voor mij was de keus gemakkelijk. Voor mijn vader, die altijd had gezegd “ga nooit werken bij de Rijksoverheid,” woog de zekerheid van een vaste baan toch zwaarder dan een onzekere positie bij een beginnend krantje.

Bevestiging

De bevestiging van mijn vaders zorgen en de blijdschap dat het allemaal is goed gekomen had ik graag gelezen in een tweede deel van zijn biografie. Misschien stond daar dan ook in of hij het prettig vond dat ik, met mijn persoonlijkheid, in zijn leven was. Ik weet dat hij van me hield; dat hoefde hij niet op te schrijven.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Gebrek aan nachtrust

Ouders van kleine kinderen klagen vaak over het gebrek aan een ongestoorde nachtrust. Ik herinner mij dat ook nog goed, dat gevoel van eindeloze vermoeidheid. Eerst de huilende baby’s. Als die periode voorbij is, wordt het kind wakker op onchristelijke tijdstippen om te spelen. Later moet je klaarstaan om te halen en te brengen, omdat ze nog toch niet bij een vriendje willen slapen of omdat ze op zaterdagochtend om negen uur op het sportveld willen staan. “Als ze naar de middelbare school zijn, dan krijg je tenminste rust,” zeggen ouders hoopvol en dat is ook zo, want de kinderen slapen lang uit en gaan bijna helemaal hun eigen gang.

Onwillig
Een ongestoorde nachtrust is de ouders ook dan nog niet gegund, want niet het rumoer van de kinderen, maar het getob van henzelf over hun nageslacht houdt hen wakker. Gaan ze wel op tijd slapen en komen ze wel op tijd op school? Maken ze hun huiswerk? Hebben ze de juiste vriendjes of vriendinnen? Blowen ze niet teveel? Informatie van de kinderen is moeilijk los te weken en onbetrouwbaar bovendien.

Af en toe grijp je in en gaat overhoren, maar door de stille tegenwerking van het kind laat je dat na een paar keer zitten. Of je doet de scholier op een dure huiswerkcursus die teleurstellend weinig oplevert. Met onwillige honden is het nu eenmaal slecht hazen vangen.

Externe opvoeder
Mijn middelste zoon Laurens was een ramp op de middelbare school. Zijn motivatie was zo gering, dat hij als ooit veelbelovend VWO-ertje begonnen, met moeite het HAVO-diploma behaalde. Hij hoefde immers geen diploma te hebben voor chef-kok en dat wilde hij worden. Hij kan inderdaad uitzonderlijk goed koken.
Wij zagen er niets in, maar dat nam hij ter kennisgeving aan. Anders was het toen een chef-kok op zijn werk vroeg of Laurens vond dat een chef als hij veel verdiende. Laurens beaamde dat. Toen zei de chef dat hij er nooit iets bij kreeg, hij had een eindrang. Vervolgens vroeg de chef of Laurens goed kon leren en die bevestigde ook dat.
“Dan zou ik dat maar doen.”
En dat deed Laurens, zodat hij zijn bachelor in de psychologie behaalde en samen met een vennoot het bedrijf Remind Learning uit de grond stampte. Dit bedrijf wordt ingehuurd om middelbare scholieren te motiveren. Laurens wil hen een middelbare schooltijd zoals van hemzelf besparen.

Bekwamer
Eenmaal gaan kinderen het huis uit en dan valt er een last van je af. Jouw taak is af of beter gezegd: overgedragen aan een hopelijk bekwamere generatie, die zelf haar wereld zal inrichten. En die vele jaren slecht zal slapen.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Kous is nog niet af

 Mijn vorige post ging over het feit dat je inhoudelijk over bepaalde onderwerpen niet van gedachten kunt wisselen. Immigratie is onder lezers van mijn blog zo’n hot issue, ook als het gaat over een vakman of wetenschapper die wij nodig hebben. Je bent rechts of links en daarmee is de kous af. Dat geldt voor immigratie, maar ook voor de toeslagenaffaire, steun aan de minima en het milieubeleid en zo onttrekken belangrijke maatschappelijke problemen zich aan de ratio en worden er onveranderbare standpunten ingenomen.

Verlammende echo
Een lezer slaat de spijker op de kop door te constateren dat veel mensen het liefste hebben dat hun ideeën “geëchood” worden, wat hij betreurt omdat “onze ideeën zich alleen maar ontwikkelen door daar met elkaar over te praten”.

Een andere lezer stoort zich aan mijn opmerking dat het toelaten van arbeidsmigranten om het tekort aan handen te verhelpen een ”rechts standpunt” zou zijn. Hij wees mij op het Polenmeldpunt van de PVV: ”Dat is tegen elke migratie en echt vrij rechts denk ik zo!” Zeker, maar links omarmt arbeidsmigratie ook niet. Ik was namelijk door een goed geïnformeerde linkse kennis gekapitteld, toen ik wees op de mogelijkheid om sollicitaties van buiten Europa serieus te nemen. “We kunnen daar precies de mensen halen die we nodig hebben,” zei ik. Maar dat was tegen het zere been, omdat er 1) nog werkloosheid in eigen land was en 2) je dan zou doen aan cherry picking, dat wil zeggen die mensen selecteren die overal terecht kunnen.

Misverstand
Toen ik het had over het toelaten van mensen die hier een baan krijgen, namen mijn lezers misschien aan dat dit mijn immigratiestandpunt in algemene zin was en kreeg ik daarom die reacties. Ik doelde niet op vluchtelingen en asielzoekers; ik had het over onze arbeidstekorten en hoe we die kunnen oplossen.

Angst voor verandering
Volgens mij is er geen partij die vrije immigratie van mensen die hier een baan krijgen voorstaat. Daar zijn alle partijen het over eens en is dus een principieel besluit. Een Afrikaan die voor zichzelf zorgt en de overheid verrijkt met belastinggeld, kan daar in Nederland geen enkel recht aan ontlenen. Wij zelf kunnen dat wel, niet door verdienste, maar alleen omdat we hier geboren zijn. Hij/zij zou namelijk een andere cultuur kunnen meebrengen, die onwenselijk is of simpelweg vreemd. De Amerikanen waren bang dat de katholieke Ieren hun protestantse overtuiging zou veranderen en dat was ook zo. Maar ze lieten ze wel toe en de voorspelde rampspoed bleef uit; het land werd een tijd lang alleen maar welvarender en toleranter.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Nieuwe vrienden hebben de schijn mee

Waarom zijn de mensen die je recentelijk ontmoette zoveel soepeler in de omgang dan de mensen met wie je al decennia optrekt? De nieuwe mensen zijn zoveel opener en spontaner. Komt dat door  gebrek aan mensenkennis of andere behoeftes?    

The place to be
Ik heb de meeste vrienden gemaakt toen ik ging studeren en op mezelf wonen in Leiden en toen ik kinderen kreeg in Amsterdam. Die stad was the place to be voor ruim denkende jongelui. Mijn vaste verkering en ik kwamen beiden uit Den Haag, maar daar wilden we nog niet begraven liggen zo saai was het daar. En Leiden was waar we gestudeerd hadden en niet wilden blijven omdat we vooruit wilden in het leven.

Verder heb ik één vriend van de Christus Koning-basisschool, één vriend van het Jezuïetencollege en één Zuid-Afrikaan in Londen. De laatste leerde ik kennen, omdat hij bevriend was met een meisje, met wie één van mijn Leidse vrienden een onstuimige relatie had. Zijn liefde is op een ander overgegaan, maar mijn vriendschap met de Londense collega is gebleven.
 
Behoedzaam
De meeste van mijn vrienden waren links en zijn dat nog steeds. Met hen vermijd ik over de aanpak van de energietransitie te praten. Ook voel ik mij onvrij als het over immigratie gaat. Er vindt namelijk geen discussie plaats, maar een indeling in rechts en links. Dat het nuttig zou zijn om immigranten toe te laten om de krapte op de arbeidsmarkt te lenigen, is een rechts standpunt. Nederland is namelijk vol. Behalve voor vluchtelingen, want die zijn zielig. Verder zijn vorige liefdesrelaties taboe.

Bij nieuwe vrienden ken je die no go area’s niet en ben je geneigd aan te nemen dat die voor hen niet bestaan. Dat geeft een gevoel van vrijheid. Bij je oude vrienden ken je de gevoelige punten en vermijdt die. Je kent hen immers al decennia.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam 

Nieuwe jaar heeft veel te bieden

Beste wensen uitwisselen vond ik dit jaar even een uitdaging, tot ik merkte dat mij nog veel goeds te wachten staat. Bijvoorbeeld het eerste kopje koffie van de dag, altijd weer zo heerlijk. Natuurlijk komt er veel narigheid op me af in 2024, maar leuke dingen zullen er ook zijn. De kunst is daarvan te genieten.

Intiem
Ik ben hulpbehoevend, moet met allerlei dingen geholpen worden omdat mijn rechterkant moeilijk aan te sturen is en mijn linkerhand gekwetst is bij een valpartij. Ik kan intussen dingen weer zelf, maar ik doe er lang over en ben onhandig. Ik word meestal door Angeline afgedroogd en aangekleed, wat ze liefdevol doet. Ook met mijn kinderen en vrienden leidt dit tot een ongekende intimiteit bijvoorbeeld als ze mijn jas aandoen of me een hand geven met lopen.

Voor anderen
Ik dacht dat ik voor anderen leef en dat is ook zo. Als ik alleen al denk aan de vier kinderen plus (bijna) aangetrouwde dames, hoezeer hun successen mij blij maken. En ieder nieuwtje van de kleindochters heeft hetzelfde effect. Het promotie-effect noemden we het bij vrienden, naar het gevoel dat je borst doet zwellen als zij hun PhD hebben behaald (net als mijn oudste broer) of anderszins een mijlpaal hebben gepasseerd.  

Verliefd
Bijzonder verheugend is dat ik mijn plezier in lezen terug heb. Momenteel lees ik De kuil (2023) van Laura van der Haar over een samenwonende studente die verliefd wordt op (een vrij onbehouwen) gast, die zij in haar bijbaan in de horeca moet bedienen. Ze wordt door deze projectontwikkelaar versierd en krijgt tot haar verbazing vlinders in haar buik. Ze is naïef en geniet van haar gevoelens en van zijn orgasmes. Tot ze haar vriend verlaat en zich in een van de vakantiehuisjes van haar minnaar vestigt. Al gauw wil hij haar daar weghebben, ruzie breekt uit, zij uit haar mening over zijn echtgenote. Aan eind van het liedje is ze weer gewoon thuis bij haar vriend.  

Bonbons
Ik houd meer dan gewoonlijk van snoep en snacks, temeer daar dat plezier tijdelijk is gezien de voorspelde slikproblemen. Speculaasbrokken verslind ik, bonbons, borrelnootjes. En zal ze ook in het nieuwe jaar genieten.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Ook goede feestdagen gewenst

De jeuk heeft zich teruggetrokken tot mijn hoofdhaar, wat een verbetering is ten opzichte van de eerdere toestand, toen veel grotere oppervlakken huid mij uit de slaap hielden. De plek is wel nieuw en past niet bij mijn aandoening, zegt de dermatoloog, die de kwaal met een biopt vaststelde, nadat de huisarts tevergeefs twee zalven had geprobeerd.

  
Compleet verzorgd
Een ongeluk komt nooit alleen. Mijn gezonde hand is bij een valpartij vorige week dermate gekwetst geraakt dat ik nu twee bijna nutteloze handen heb. Onhandig ook als je jeuk hebt en wil krabben.
Gelukkig ik heb een levenspartner, want als alleenstaande was ik aangewezen op professionele hulp en steun van vrienden. Prima, maar onvergelijkbaar met de aandacht die mijn vrouw Angeline mij 24/7 geeft. Ze is zo geduldig als mijn traagheid vereist - en ik ben heel traag met alles en dat wordt alleen maar erger.

Euthanasie geen luxe
Ik voel me niet zielig, zoals tijdens het herstel van de chemokuur of in mijn kindertijd. Ik zag toen echt geen uitweg meer, het leven was een last. Dat is nu anders, omdat ik weinig jaren heb.
Mijn diagnose is Cortico Basaal Syndroom, een dodelijk Parkinsonisme zonder therapie. Dat kan nauwelijks erger, in een paar jaar takel ik geestelijk en lichamelijk af tot ik niet meer kan slikken en dood ga.
Een euthanasieverklaring is geen overbodige luxe en die heb ik dan ook. Verder heb ik een goed leven achter me, met volop liefde en vriendschap van mijn naasten, die net als ik in vrede en voorspoed leefden. Wie kan zeggen hoe lang die paradijselijke toestand hier te lande nog voortduurt?
Ik wens je een Fijne Kerst en een Gelukkig Nieuwjaar. We spreken elkaar weer op 12 januari 2024 op deze plek.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam

Een traditie om een beetje trots op te zijn

Onvermijdelijk maak je af en toe de balans op van je leven. Dat eindigt gewoonlijk in een lijst van dingen die je nog moet of wil doen. Als je ouder wordt – ik ben 72 – en de productieve jaren achter je liggen, kijk je vooral terug en wordt het to do-lijstje korter.

Goede begeleiding
Deze week organiseerde ik het jaarlijkse zangavondje waarop we eerst een aantal bekende popsongs zingen en besluiten met de bekende kerstliedjes. Dit jaar stonden onder meer Sandy Shaw (Always something there to remind me), Ramses Shaffy&Liesbeth List (Pastorale) en Edith Piaf (Je ne regrette rien) op de playlist. Onder de Kerstliedjes stonden traditionals als Stille nacht en Midden in de winternacht, maar ook het eigentijdsere Wish I was at home for Christmas van Jona Lewie.  
De avond was een succes, dankzij de gitaarbegeleiding van zoon Laurens, het pianospel van echtgenote Angeline Jansen en vriendin Margriet Kuster en natuurlijk het actieve zingen van de acht muzikale gasten, van wie er één speciaal voor de gelegenheid uit Deventer was gekomen.

Paar mannen
Mijn zoon Laurens en ik waren helaas de enige mannen. Ik heb mijn uiterste best gedaan om daarin verandering te brengen, maar de aanwas kwam uit Angelines netwerk. Misschien dat ook een rol speelt dat ik gemakkelijk met vrouwen omga. Dat bleef ook op mijn werk niet onopgemerkt.
“Jij bent een vrouwelijke man,” zei een collega. “Daar wil ik niks mee zeggen, maar je bent geïnteresseerd in baby’s en gevoelens.”
Ik heb mannelijke vrienden en ben met hen op mijn gemak, maar met vrouwen maak ik soepeler contact. Ik moet me daar bij neerleggen.

Actief zangavondje
Ik organiseer het jaarlijkse zangavondje voor de zestiende keer, eigenlijk sinds ik op latere leeftijd een beetje gitaar had leren spelen. Dat kan ik nu niet meer, evenmin als schrijven, autorijden, fietsen en zwemmen. Ook mijn organisatorische vaardigheden verminderen, waardoor ik steeds meer op mijn vrouw leun.  
“Dank je dat je doorgaat met de traditie,’’ zei iemand bij het afscheid nemen. Ik heb vorig jaar ook een zangavondje gehouden, maar toen was mijn ziekte minder zichtbaar. Ze wilde eigenlijk zeggen: ondanks je vreselijke ziekte. Ik vind het zangavondje echter belangrijk. Het is één van de dingen waartoe ik het initiatief heb genomen en die ik links op mijn balans kan zetten, bij de Activa.

(eindredactie Angeline Jansen)

De eenvoudigste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Open op de klaplijst Reageer als en klik op Naam/URL. Voer je naam in en gebruik als URL: www.mn.nl. De reactie wordt dan gepubliceerd onder jouw naam