Wie schrijft, blijft gelukkig maar even

Wie schrijft die blijft is een uitdrukking die de auteur in spe hoop geeft in moeilijkere fases van het scheppingsproces. Weken en maanden zit de kunstenaar achter zijn tafel te tikken. Om hem heen doen mensen gewichtige dingen op hun werk of gaan zorgeloos van het ene amusement naar het ander. De schrijver bezoekt natuurlijk ook vermaak, maar zijn werk laat hem nooit lang los. Logisch dat hij zich wel eens afvraagt of hij zijn tijd niet beter kan besteden. Zijn antwoord is nee, want hij denkt en hoopt een kunstwerk te maken dat nog jarenlang lezers zal vinden en vermaken.

Sigaretten en schrijfmachines

Die vermeende duurzaamheid van het boek veroorzaakt allerlei problemen, want de wereld verandert en de techniek ontwikkelt zich in hoog tempo. Scènes raken snel gedateerd. Soms is dat een voordeel. Neem de volgende zin “Diederik draaide een nieuw vel papier in zijn schrijfmachine en stak een sigaret op“. Het is meteen duidelijk dat dit zich afspeelt in een onvoorstelbaar ver verleden. Voor de jongere lezer heb ik daarom een foto toegevoegd van een jonge Diederik-lookalike tijdens een nachtdienst bij de Wereldomroep. Overal schrijfmachines, bakjes en mapjes. Nergens een beeldscherm. Omdat roken op het werk tegenwoordig uiterst gevoelig ligt, heb ik mijn held etend weergegeven.

Porsche met i-pod

Lastiger wordt het met scènes uit het heden. Je wilt technische details geven voor de herkenbaarheid. Je doet een personage een Porsche Carera cadeau om te laten zien dat hij succesvol en dynamisch is. Over tien jaar is deze vervuilende benzineauto waarschijnlijk het symbool van zijn asociale behoudzucht en maatschappelijke neergang.
Lastiger nog is de elektronica. De TomTom zal over een paar jaar verdwenen zijn, net als de i-pod: navigatie en muziekluisteren doen zelfs ouderen dan op de telefoon. En hoelang zullen we die “afstandsbediening van ons leven” nog nostalgisch aanduiden met haar historische spraakfunctie?

Eeuwig sluimeren

Het is onmogelijk om een goede balans te vinden tussen een verslag met levendige eigentijdse details en een verhaal dat duurzaam is en dus minder direct. Misschien moet je er ook geen probleem van maken. Zelfs veel bestsellers lopen maar een paar maanden als een trein en raken daarna in de vergetelheid. De voorraad wordt uiteindelijk gerecycled. Bij de schrijver en zijn vrienden handhaven enkele boeken zich nog enige decennia op de plank. Eén exemplaar sluimert in het depot van de Koninklijke Bibliotheek. Het zal daar eeuwen blijven, vergeten.

Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Wil je iets opmerken? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld. Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Probleem met plaatsing? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld.

           

Wachten op het Eerste Oordeel

De laatste nachten slaap ik onrustig, want het Eerste Oordeel nadert. Het eerste stuk van Te grijs gaat naar de meelezers. Als zij zich met moeite door de toegestuurde tien pagina’s heen worstelen, moet ik mijn conclusie trekken. Wat ik dan doe, weet ik niet. Ofwel concludeer ik dat het verhaal goed is, maar verkeerd opgeschreven. Dan probeer ik mijn referenten zoveel mogelijk kritiek te ontlokken en ga ik op die basis opnieuw aan de slag. Of ik kom tot het besef dat de tekst gelul is, omdat de inhoud warrig is en onopwindend. In dat geval druk ik op de delete-knop en hang de pc aan de wilgen.

Teerbeminde rechtersHet voelt alsof ik mezelf overgeef aan een college van negen rechters dat achter een tafel zit, op een verhoging. Collectief kijken ze neer op mij, een van die vele mannetjes die denken dat ze kunnen schrijven. In de werkelijkheid zijn de meelezers mijn beste vrienden, indeed: een is mijn echtgenote. De groep heeft zeker vijftien non-fiction boeken gepubliceerd, maar de romanproductie is met vijf boeken bescheiden. Daarvan zijn er bovendien vier geschreven door Thomas Lindblad, lijvige cult-romans voor de gay scene.  . De vijfde is In de schaduw van de Wolkenkrabber van ondergetekende en Cécile Sanders. Zij en mijn ex-Wereldomroepcollega Ramȯn du Pré zijn de enige schrijfprofessionals.

Leuk willen zijn
Ik weet dat mijn meelezers niet zullen aarzelen om de gebreken van de tekst aan mij duidelijk te maken. Ik heb geen idee waar zij het mes in zullen planten. Soms worden mijn ogen vochtig tijdens het schrijven van één van de vele droevige passages. Over die scenes maak ik me nog het minste zorgen. Waar ik over tob zijn de grappige scénes en meer dan alle andere reacties vrees ik één zin: “Ik begrijp dit stukje niet, maar misschien is het grappig bedoeld”. In dat geval moet ik niet gaan uitleggen, maar de moutstroop en de gist pakken. Dan wijd ik me aan mijn brouwhobby onder het motto: mijn boek is misschien beroerd, maar mijn bier is best.



Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Reageren? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld. Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Probleem met plaatsing? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld.
  

Een verleidelijk voorbeeld: Georges Simenon

De Belgische krimi-auteur Georges Simenon schreef een boek in vier weken. In die periode kwam hij nauwelijks zijn kamer uit en was niet aanspreekbaar. Na voltooiing stuurde hij het manuscript naar de uitgever en haastte zich naar de hoeren. In zijn leven ging hij naar eigen zeggen 10.000 keer naar de hoeren, maar dit terzijde.

Slechtste boek nog geniaal

Simenon werkte eerst de personages uit. In het geval van een boek over commissaris Maigret kende hij de hoofdpersoon natuurlijk al van haver tot gort. Hij produceerde in totaal 75 Maigret-boeken en 28 kortere verhalen over de pijprokende politieman. Misschien kostte zo’n boek hem dan maar drie weken. De kwaliteit lag hoog. Als Te grijs het niveau bereikt van het slechtste Simenonboek ben ik dik tevreden.

Diverse roesmiddelen

Deze week lachte Simenons productiemodel mij verleidelijk toe. Zonder de hoeren dan, die vind ik eng. Ik had op een dag 1011 woorden geschreven, het was pas halverwege de ochtend. Als ik nu eens doorschreef zolang ik kon? Vier weken retraite was onmogelijk, maar deze dag doorgaan tot diep in nacht, gestimuleerd door diverse roesmiddelen? Schrijven kortom als een bevlogen kunstenaar in plaats van een planmatig tikkende ex-bankemployé?

Katerig en leeg

Vooral dat artiest zijn sprak me aan, even althans. Toen zag ik de schaduwkant. De superschrijfsessie zou onvermijdelijk eindigen in een kater en ik zou totaal leeggeschreven zijn. Een belangrijk deel van de opgebouwde voorsprong op de planning zou onvermijdelijk verloren gaan en ik zou opnieuw moeten opstarten. Een vervelend proces. Nee, dan was ik liever een brave ambachtsman. Ik noteerde tevreden het aantal woorden van die dag in mijn rode schriftje en sloot het Te grijs-document. Ik had nog leuke ideetjes. Die zou ik de volgende dag gebruiken. Nu was het tijd voor andere zaken.

Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Probleem met plaatsing? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld.

   

Kennismaking met de lezer

Het schrijven ging opnieuw voorspoedig. De weekproductie overtrof de geplande 2500 woorden, maar met minder marge dan de voorafgaande weken. De oorzaak van de vertraging lag in een confrontatie met de belangrijkste personages van de roman. Niet de hoofdpersoon, de 60-jarige Diederik, wiens neergang ik beschrijf. Evenmin zijn vrouw Claudia. Het waren de lezers, de virtuele luisteraars naar mijn monoloog die al 15.000 woorden duurt.

Leesvoer in de Seventies
Ik schreef afgelopen week onder meer een scène waarin Diederik terugkijkt op zijn studietijd in de jaren zeventig. Hij denkt na over de boeken die hij en zijn vrienden lazen, Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel Garcia Márquez, De mandarijnen van Simone de Beauvoir,  De wegen der vrijheid van Jean Paul Sartre, On the road van Jack Kerouac. Het ritsloze nummer van Erica Young,  Meningen van een clown van Heinrich Böll, Narziss en Goldmund  van Herman Hesse. Diederik&Co verslonden deze boeken en vergaten ze nooit meer. Ongetwijfeld refereerden de gasten op Diederiks 60-ste verjaardagsfeestje verschillende keren aan deze boeken. Ze stonden bij hen allemaal nog in de boekenkast, gehavend en vergeeld.

Rolmodel voor hippies
Toen ik beschreef hoe Diederik over Hesse nadacht, begon ik automatisch uitleg te geven. Dat Goldmund leerde beeldhouwen en succesvol was in zijn werk en bij de vrouwen. Hoe hij telkens weer alles achter zich liet en op zoek ging naar nieuwe avonturen. Dat het boek uit 1930 in de jaren zeventig is herontdekt en de dolende Goldmund rolmodel werd voor de hippies en de groepen eromheen. Na een halfuur telde mijn uitleg 290 woorden. Toen pas besefte ik dat geen enkele virtuele lezer hierop zat te wachten en schrapte de alinea.

Verouderd referentiekader
De boeken die ik boven noemde, werden bekroond als meesterwerken, verschillende auteurs kregen de Nobelprijs voor literatuur. Toch roepen hun namen bij weinig mensen onder de vijftig een Aha-erlebnis op. Als ik aan dit publiek het verouderde referentiekader van Diederiks generatie wil duidelijk maken, wordt Te grijs door de uitleg veel te dik en veel te saai. De digitale editie zou linkjes hebben op iedere pagina. Een dergelijk boek moet ik niet willen schrijven.

Verjaardagscadeau
En zo ontdekte en accepteerde ik deze week  wie mijn virtuele lezers zijn. Dat zijn mensen die weten wie Márquez en Hesse zijn. Mensen die in dezelfde tijdscapsule gevangen zitten als Diederik en zijn vrienden. Die ontdekken dat de wereld niet meer de hunne is en het tij van het leven zich tegen hen heeft gekeerd. Het is goed mogelijk dat zo’n boek lezers vindt buiten de kring van zestigers. Hesse had ook nooit kunnen denken dat Amerikaanse hippies onder het genot van een dikke joint massaal zouden wegzwijmelen bij zijn verhalen. Maar allereerst probeer ik het boek te schrijven dat ik zelf cadeau had willen krijgen op mijn 60-ste verjaardag. Het verhaal van mijn eigen situatie, met humor verteld en met een positief einde.

 Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Probleem met plaatsing? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld. Het reactieveld komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Probleem met plaatsing? Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Alleen je naam komt in het reactieveld.