Je kunt het niet zo gek verzinnen…

Je kunt het niet zo gek verzinnen, of het is waar gebeurd, dat constateerden Cécile Sanders en ondergetekende bij het schrijven van In de schaduw van de Wolkenkrabber. De hoofdpersoon, Marjan de Vries is onvoorstelbaar zwaarlijvig. Wij zijn allebei redelijk slank en stelden ons iemand voor van boven de honderd kilo. Volgens het Guinness Book of Records woog de Amerikaan Jon Brower echter zes keer zoveel, 635 kilo. Na het bereiken van deze mijlpaal moest hij wel naar het ziekenhuis, want de longen en het hart konden zo’n enorm lijf niet van voldoende zuurstof voorzien. Hij slankte vervolgens dramatisch af tot 362 kilo, maar overleed evengoed op zijn twintigste.

Begrafenisboot
Ik maakte me zorgen over de plaats waar Marjan de Amstel in wordt gereden en verdrinkt. Het water bleek bij het peilen ter plekke minder dan een meter diep. Mijn zorgen waren echter overbodig: een paar maanden later verdronk een automobilist in een slootje van vijftig centimeter. Ook het plot van een mediagenieke nepschrijver die de anonieme, echte schrijvers vervangt, bleek behalve een vrucht van onze rijke fantasie, ook platte realiteit.

Zelfoverschatting
Angst om niet realistisch te zijn, vloeit voort uit overschatting van de fantasie. In 1898 bedacht Morgan Robertson het boek over een gigantisch schip dat op een ijsberg voer. Veertien jaar later botste het grootste passagierschip in de wereld op een ijsberg en zonk. Robertson had zelfs de naam bijna goed: Titan in plaats van Titanic.
Schrijvers kunnen dus veel fantaseren. Zelfs de wilde fantasieën van Jules Verne over grote onderzeeërs (Vingt mille lieues sous les mers 1869) en maanvluchten (De la terre à la lune 1865) zijn uitgekomen.
Waar het om gaat, is geloofwaardigheid. Henry Rider Haggard creëert in She (1886) een hoofdpersoon die tweeduizend jaar tevoren haar minnaar in drift doodde. Sindsdien slaapt ze elke nacht naast zijn gebalsemde lichaam, in afwachting van zijn reïncarnatie. De stenen trap is danig ingesleten door de sandaaltjes die ze draagt op de tienduizenden eenzame afdalingen naar de grafkelder, meldt Haggard en dat detail maakt de scène voorstelbaar. Rider Haggard en Jules Verne among others gaan uit van suspension of disbelief. De lezer weet dat hij een ander universum betreedt dat op het zijne lijkt, maar het niet is. Hij laat zich verrassen.

Realiteitsverfraaiing
Mijn mening is dat de menselijke fantasie beperkt is en op de menselijke realiteit voortbouwt. Daartegenover staat dat wij de werkelijkheid ook niet echt kunnen beschrijven. We hebben alleen letters, zwarte patroontjes op een wit vlak, om een driedimensionale, bonte en geurige werkelijkheid op te roepen bij lezers die we slecht kennen. En dan zijn er het wensdenken en de neiging tot verfraaiing, waardoor met name autobiografieën vaak een realiteit schetsen die alleen de schrijver herkent. Dus ja, wat je bedenkt is dikwijls waar of realistisch, binnen grenzen.  

Met dank aan Cécile Sanders (research) en Angeline Jansen (eindredactie)

De simpelste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Jouw naam komt dan in het reactieveld