Een goed gekauwd kinderboek altijd bewaren

Voor mensen onder de dertig ben ik een raar figuur. Ik gebruik katoenen zakdoeken en een Tomtom, ik draag een bril zonder montuur, ik wil niet met one note in de cloud en mijn huis staat vol kasten met boeken. Acht kasten met gemiddeld zes planken, dat maakt bij 35 boeken per plank 1680 papieren informatiedragers. Ik heb ook nog een paar honderd boeken in dozen, wat het totaal boven de 2000 brengt. Veel boeken zijn niet om aan te zien. Ze zijn gerafeld en gesegmenteerd door het omslaan van de bladen, het verdrogen van de ruglijm en de verzuring van het papier. Van de boeken die nog in goede staat zijn, heb ik een deel nooit gelezen en zal ik ook nooit lezen.     

Waardescheppende krabbels
Het is duidelijk: mijn boekenverzameling is toe aan een upgrade, ik moet haar toekomstbestendig maken. Over de toekomst van fictie bestaat weinig twijfel. Het verhaal zal blijven bestaan. In digitale vorm zal het waarschijnlijk steeds vaker worden opgetuigd met mogelijkheden om commentaar te geven en te lezen, begrippen op te zoeken en relevant beeldmateriaal op te roepen. Dat is niet zo nieuw als het lijkt. Middeleeuwse boeken werden extra gewaardeerd als een geleerde lezer zijn commentaar in de marge had geschreven. Dat een goed boek rijkelijk was geïllustreerd ging zonder te zeggen. Het kale, beeldloze boek is een product van de moderne tijd, die vroeg om goedkope boeken. Door de illustratiekosten te besparen, kon de prijs weer een stukje omlaag.

Volumineus en functie-arm
Om verhalen te lezen heb je echter geen boekencollectie nodig. Je kunt bijna alle boeken die je wilt lezen online bestellen, huren bij de bibliotheek en kobo.plus of rippen, digitaal stelen dus.
Het volumineuze, functie-arme papieren boek moet dus een toegevoegde waarde hebben wil het zijn plaats op de plank waard zijn. Soms is die waarde duidelijk. Daniel Defoe’s verhaal van de schipbreukeling Robinson Crusoe wil ik het liefst lezen in een oude uitgave, zoals die uit 1791. Tekst en illustraties afgedrukt met roetzwarte inkt en met papier dat aanvoelt als textiel en na twee eeuwen nog net zo soepel is als toen het uit de papiermolen kwam. Zulke boeken ruim je niet op. Dat zou ook weinig ruimte vrijmaken, want ze vullen in de meeste kasten amper één plank.   

Souvenir van een leesreis
Deze week besprak ik de boekenkastproblematiek met iemand die is opgegroeid met e-readers en andere handheld devices. “Ik koop vaak papieren boeken voor in de boekenkast,” zei ze. “Maar alleen nadat ik ze heb gelezen als e-book en weet dat het goede verhalen zijn. Ik koop ze niet om te lezen, want dat heb ik al gedaan.” Voor haar hoeft het boek geen leesfunctie te hebben. Het is een dierbaar souvenir van een spannende leesreis.
Het was een verhelderende visie die me helpt bij de selectie van boeken die er mooi uitzien.
   
Spannend snot
Blijven over de oranje Penguin-pockets en andere goedkope edities die de boekenkast opties vervuilen. Die kunnen weg, tenzij er opdrachten van dierbare gevers in staan, namen van vorige eigenaars uit familie en vriendenkring of handtekeningen van de schrijver. Die wil ik houden – én boeken die veel fysieke sporen bevatten van mijn geschiedenis. Oude boeken zijn doortrokken van etensluchtjes en tabaksrook, tussen de pagina’s zit  stof en stuifmeel van de plaatsen waar ik ben geweest. De bladzijden dragen de sporen van mijn zweet.
Ik stel me voor dat je in de toekomst zulke informatierijke boeken kunt scannen en een profiel  kunt genereren van de lezer. In die context zijn afgeragde kinderboeken het meest kostbaar. Er is op gekwijld en gekauwd, zodat het DNA overvloedig aanwezig is. Juist deze boeken wil ik bewaren en nalaten aan toekomstige generaties. Die weten dan alles over hun verre voorouder en kunnen desgewenst een kopie tot leven brengen. Als je dus moet kiezen tussen een mooie editie van Jurassic Park en je meest versleten peuterboek, kies dan het laatste: het is veel spannender.