Stuk kwaliteitsjournalistiek bijna weggegooid

Historici zullen hun best doen om de oorzaak aan het licht te brengen van de alles ontregelende covid-pandemie. Wij zijn te druk met de gevolgen, bijvoorbeeld voor landen die zelf geen miljoenen verslindende vaccinatiecampagnes kunnen betalen. Ik wilde de dikke stapel kopieën van The lab-leak theory in het blad Vanity Fair dan ook naar het cilindrisch archief verwijzen. Tot ik begon te lezen en niet meer kon stoppen, omdat het zo’n goed stuk journalistiek is. Ik – oud journalist - werd er helemaal nostalgisch van. Terwijl ik na Een kleine promotie snel wilde “ontspullen”.

Winterslaap
Achteraf is het onwaarschijnlijk dat de vismarkt van Wuhan de bron van het virus. Dit komt van een vleesmuis en die worden op die markt niet verkocht. Bovendien brak de epidemie uit in de winter en dan slapen vleermuizen. Logischer lijkt om de bron te zoeken in het naburige laboratorium dat gespecialiseerd is in de manipulatie van vleermuisvirussen en waar volgens de WHO de veiligheid te wensen overlaat.

Meer dan het idee dat er iets mis was, hadden de journalisten niet. Een groep geleerden had opvallend snel in het vakblad The Lancet ieder verband met virusonderzoek als “samenzweringstheorie” naar het rijk der fabelen verwezen, echter zonder onderbouwing. Journalistiek spitwerk wees uit dat het artikel een initiatief was van de Amerikaanse functionaris die de subsidies voor virusonderzoek toewees.  

Militair geld
Er vindt helaas overal virusonderzoek plaats en journalisten zijn leken. Een oplettende journalist ontdekte echter het fenomeen gain of function-studie. Dat was een doorbraak. Dit onderzoek gaat namelijk over hoe dierlijke virussen kunnen overspringen op de mens. Dit omstreden specialisme wordt slechts in drie laboratoria beoefend, twee in de VS en één in China, in Wuhan namelijk.
Nu was gericht onderzoek mogelijk. Dat leidde tot de ontdekking dat er Chinees legergeld naar Wuhan ging – en geld van de Amerikaanse strijdkrachten. Toen liep het onderzoek dood. Dat er iets te verbergen viel, was duidelijk. Het lab in Wuhan haalde plotseling de inventaris van vleermuisvirussen offline.
In Washington waarschuwde een hoge ambtenaar zijn nieuwsgierige collega’s: “You’re opening up a can of worms”. Het artikel rust hier op meerdere anonieme bronnen. Waar het enigszins kan, noemt het stuk namen en data, citeert letterlijk en drukt relevante documenten af.

Veelzeggend vaag
Anonieme bronnen zijn oncontroleerbaar. Dit is gedeeltelijk te ondervangen door detail. Zo noemt Vanity Fair de vergaderlocatie waar de can of worms-uitspraak werd gedaan. De subsidiegever die het artikel in The Lancet initieerde, is gefotografeerd tegen de achtergrond van het lab in Wuhan, met de datum. Dat voorkomt verhalen dat hij die bewuste dag ziek was en niet meekon naar het lab.
Het sterkste van het artikel is dat het bij aantoonbare feiten blijft. De schrijvers onthouden zich van conclusies. Dát een genetisch gemanipuleerd virus door slonzigheid ontsnapte en de pandemie veroorzaakte, het staat er niet. Verband tussen militair geld en biologische wapens, ze leggen het niet. “Misschien komt de waarheid nooit aan het licht,” zeggen de schrijvers. Juist die vaagheid wijst op degelijke journalistiek. Die toont aan dat er iets ernstigs aan de hand is en geeft materiaal waarop collega’s kunnen voortbouwen. Of historici.

De simpelste manier om te reageren is via facebook of michiel.nooren@outlook.com. Onder dit blog komt het reactieveld tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Jouw naam komt dan in het reactieveld