Ranzigheid alleen als die functioneel is

Ondanks dat frequente constipatie en andere spijsvertereringsproblemen ons gevoelsleven permanent beïnvloeden, komen ze in de meeste romans niet voor. Dit lijkt merkwaardig, omdat de roman het gevoelsleven als onderwerp heeft. Het kenmerk van deze literaire vorm is echter efficiëntie. Een epos zoals dat van Homerus (ca. 850 v.Ch.) wordt gekenmerkt door letterlijke herhalingen. Wie Multatuli’s Max Havelaar leest, moet zich door duizenden woorden over Amsterdam heenworstelen die alleen bedoeld zijn om het verhaal over Indië geloofwaardig te maken. De tegenwoordige roman vermijdt zulke ballast. Ons gevoelsleven is een proces, aangestuurd door talloze gebeurtenissen. De roman duidt dit proces aan, waarbij de alledaagse krachten als bekend worden aangenomen en dus kunnen worden weggelaten. 

Sexualpraktiken
Behalve de wens om efficiënt te zijn, is er de angst om de lezer weg te jagen door taboes te doorbreken. Uitzonderingen zoals het immens succesvolle Vochtige streken (2008) van Charlotte Roche bevestigen hier de regel. Het  boek dankte zijn succes aan zijn ranzigheid of, zoals een Duitse website het formuleerde: Feuchtgebiete wurde insbesondere durch den sehr offenen Umgang der Protagonistin mit ihrem eigenen Körper und verschiedenen Sexualpraktiken bekannt. Het boek gaat over een vrouw die bij het scheren van de intieme delen een aambei raakt en zo in het ziekenhuis terecht komt. Er is hier sprake van onvermijdelijke ranzigheid, omdat de schrijfster juist die bespreekbaar wil maken. Ik heb het boek zelf snel weggelegd.

Flipperkont
Er bestaat ook ranzigheid als stijlfiguur. P.F. Thomese gebruikt die in J. Kessels.The novel (2009). Zijn hoofdpersoon denkt terug aan de billen en borsten van de vroegrijpe Birgit, dochter van de eigenaar van een snackbar, die beroemd is vanwege de grote frikandellen. Het is lang geleden, want behalve een flipperkast heeft de zaak ook een jukebox. Die speelt You’ve got this strange effect on me (1965) van Dave Berry terwijl de hoofdpersoon achter de flipperende Birgit staat.
De olie droop als vers zweet tappelings van de tegels, achter de toonbank liet Pa de Braaij de negerlullen fluisteren en sissen in de gloeiende vetkorven, de kont, de zilveren meisjeskont, de kogelronde flipperkont danste voor mijn ogen, werd ronder en ronder, Dave Berry vond het maar een heel vreemd effect.
De hoofdpersoon drukt zich vervolgens tegen Birgits kont aan en wordt de zaak uitgezet.

Functioneel ranzig
Zelf worstel ik met functionele ranzigheid. Hoeveel daarvan is nodig om de lezer van Te grijs duidelijk te maken dat de stoelgang het leven van mijn hoofdpersoon beheerst? Hij durft bijna niet in de pot te kijken uit angst bewijzen te zien voor de ziekte die hij vreest. Hij huivert al bij de aandrang en die voelt hij vaak en heftig, want hij heeft inderdaad darmkanker.
Een meelezer zei dat ik om deze redenen vaker naar Diederiks stoelgang moet verwijzen, maar ik aarzel. Ik zal zijn echtgenote een keer laten klagen dat het wc-papier zo snel op is. Hij kan een keer een telefoontje mislopen omdat hij in het kleine kamertje zit. Maar de lezer iedere keer naar de plee meeslepen en met afschuw in de pot laten kijken? Nee, dat laat ik aan Charlotte Roche over, als idee voor een nieuw boek.

Het reactieveld onder dit blog komt tevoorschijn als je klikt op Opmerkingen. Klik de klaplijst achter Reageer als open en klik op Naam/URL. Voer je naam in en als URL: www.mn.nl. Jouw naam komt dan in het reactieveld. Je kunt me natuurlijk mailen op michiel.nooren@outlook.com