Techniek maakt schrijven race tegen de klok

De snelle maatschappelijke veranderingen maken schrijven een race met de  klok. Je wilt aansluiten op de belevingswereld van de lezer en voegt dus actuele details toe. Vervolgens moet je het verhaal snel voltooien en gepubliceerd krijgen, anders is het zomaar een historische roman geworden met ouderwetse technologie en vergeten gebeurtenissen.
Een voorbeeld is het omtrekken van een standbeeld van Saddam Hoessein. Mijn co-auteur en ik vonden die beelden in 2012 de ideale achtergrond van een dramatische scene in In de schaduw van de Wolkenkrabber. We waren ervan overtuigd dat deze beelden  klassiek zouden worden, zoals de foto uit 1945 van drie Amerikaanse soldaten die een vlaggenmast overeind zetten om de verovering van het Japanse eiland Iwo Jima te vieren.
Het mocht niet zo zijn. Sinds de Iraakse dictator elf jaar geleden is afgezet, hebben foto’s van onthoofdingen en verwoestingen het standbeeldmoment uit de herinnering verdrongen. Onze spannende achtergrond zegt de lezer weinig meer.

Mobiele alleskunner
Het beschrijven van alledaagse voorwerpen is ook riskant geworden. In 2012 was het gebruik van geheugenschijfjes net zo algemeen als de USB-stick nu. Opslag in de Cloud kan de stick binnen een paar jaar een historisch curiosum maken, net als het schijfje en de bel-en-sms-only telefoon.
De smartphone lijkt alles te kunnen wat we willen. Het ligt voor de hand dat er apparaten verdwijnen, maar het is nog onduidelijk of dat de tablet, de e-reader, de TomTom, de laptop of de televisie is. Naast techniek is gedrag bepalend. Twintigers zijn niet meer bereid voor een functiearme televisie te wachten tot het de omroepen behaagt iets uit te zenden. Gelukkig zijn Diederik en Claudia van Te grijs zestigers, dus het is juist functioneel als ze wat achterlopen.

Toekomstvast leventje
Sommige boeken zijn verbazend toekomstvast. A little life van Hanya Yanagihara schetst het  mondaine leven in het New York van de jaren tachtig. Zij zet personen neer in wie wij ons heden ten dage moeiteloos herkennen. In Thom Wolfe’s verhaal The bonfire of the vanities  over een vreemdgaande Wall Street-handelaar, staat echter het merkwaardige tijdsgewricht van de jaren tachtig centraal en is zijn personage daar het product van.
Ik neig meer naar Wolfe dan Yanagihara, want een van Diederiks problemen is juist het tijdsgewricht met zijn continue technische verandering, zoals uit het volgende fragment blijkt.

Mobielloze oudere
Diederiks collega Iris vraagt of hij al gebeld heeft met de IT-afdeling.
”Ik heb mijn oude telefoon ingeleverd,” antwoordt hij. Ze is vol begrip.
“En in de stress van de eerste werkdag heb je je eigen mobiel thuis laten liggen.”
“Ik heb zelf geen mobiel.”
Ze trekt haar wenkbrauwen op en hij legt uit.
“Ik bel weinig, ik heb een hekel aan telefoneren.”
“Maar als je iets moet opzoeken, openingstijden of de beste route ergens heen, hoe doe je dat dan?”
”Thuis op de pc en met de TomTom. Op mijn vorige werktelefoon kon ik alleen bellen.”
Iris is duidelijk van haar stuk gebracht door dit inkijkje in het leven van de primitieve mens en hij zegt snel:
”En sms’en, dat deed ik best vaak.”